اگر مطلب رله چیست را قبلاً مطالعه کرده باشید، حتماً به خاطر دارید که ما در آنجا گفتیم که رله عنصری ست که مانند کلید تبدیل عمل می کند با این تفاوت که جریانی که به بوبین آن وصل می شود، عمل قطع و وصل کردن تیغه های داخلی آن را انجام می دهد. حالا این رله یک دوست قوی تر از خودش هم دارد که نام آن کنتاکتور است. پس اگر خودمانی‌تر بگوییم “کنتاکتور ها مانند همان رله ها عمل می کنند با این تفاوت که زور بیشتری دارند” و ما می توانیم جریان‌های بزرگتری را با کنتاکتورها قطع و وصل کنیم.
تعریف علمی کنتاکتور به این صورت است که : کنتاکتور یک کلید مغناطیسی ست، که با استفاده از یک جریان کوچک، یک جریان بزرگتر را کنترل (قطع و وصل) می کند. یعنی بجای اینکه ما این کلید را با دست قطع و وصل کنیم، یک جریان کوچک را به کنتاکتور می فرستیم و کنتاکتور متوجه می شود که الان باید کلید داخلی خود را در حالت روشن قرار دهد و وقتی که آن جریان کوچک را قطع کنیم، کنتاکتور متوجه می شود که الان باید کلید داخلی خود را در حالت قطع قرار دهد.
البته با استفاده از تیغه های کمکی، برعکس این هم امکانپذیر است.
کنتاکتورها دارای 2 نوعِ تک فاز و سه فاز هستند. در تصویر زیر نمای بیرونی یک کنتاکتور 3 فاز را مشاهده می کنید.
روش نصب کنتاکتور
در نمایِ بیرونی این دستگاه فقط تعدادی پیچ می بینید که محل اتصال سیم های برق هستند. ولی در داخل این دستگاه قطعاتی به شرح زیر قرار گرفته است که برای آشنایی با روش نصب کنتاکتور ابتدا باید با این اجزای داخلی و نحوه عملکرد آنها آشنا شوید.
- بوبین -بوبین یک سیم پیچ است که وقتی به آن برق وصل می‌کنیم، حالت آهنربایی پیدا می کند-.
- هسته ثابت فلزی
- هسته متحرک فلزی
- فنر بازگشت هسته متحرک
- سه تیغه به نام تیغه های قدرت که در حالت عادی باز هستند.
- تیغه کمکی NO -که در حالت عادی باز است و تیغه کمکی NC -که در حالت عادی بسته است. البته خیلی از کنتاکتورها تیغه کمکی NO و NC ندارند و باید بصورت یک قطعه جداگانه آنها را از بازار تهیه کنید و روی کنتاکتور سوار کنید.
تصویر یک تیغه کمکی با 2 تیغه NO و 2 تیغه NC را در زیر مشاهده می کنید. در پشت این قطعه یک گیره کوچک وجود دارد که از طریق آن براحتی به جلوی کنتاکتور می‌چسبد.
عملکرد کنتاکتور به این صورت است که یک بوبین در داخل آن قرار گرفته و وقتی ما یک جریان ضعیف را به این بوبین وصل می کنیم، این قطعه حالت آهنربایی پیدا کرده و یک هسته متحرک فلزی را به سمت خود جذب می کنند و حرکت این هسته متحرک به سمت بوبین باعث برخورد یکسری کنتاکت های فلزی در داخل کنتاکتور می شود.
جهت دریافت مقالات آموزشی برق صنعتی به سایت گروه صنعتی برق جو مراجعه فرمایید.